Dejavu. Volvía a estar ocorrendo outra vez. E xa ían un número considerable de ocasións, tantas coma pra pensar que non era froito da casualidade se non máis ben da causalidade. Un feito que se estaba a converter en monótono e repetitivo. Un suceso case inevitable. Meus ollos contemplaban aquel solitario lagostino, abandonado a súa sorte, no centro da inmensa fonte de porcelana de Sargadelos. Absolto da súa condena, culpable de pertencer a uns dos chanzos máis baixos da cadea alimentaria.
Aquela noite acompañábanme parte da miña familia. A conversa transcorría de maneira cordial, falando de cousas cotiáns, das noticias da xornada ou simplemente do ben ou mal que lle fora o día a algún de nós. Demos boa conta dos canapés, eses que meu pai chama “engana-fames”, e do viño doce que agardaba no moble-bar por unha data sinalada coma esta, pra ser degustado. Sentamos na mesa, xa con todo disposto pra comezar a copiosa cea, un ritual máis semellante a unha ofrenda ó Deus da gula e a opulencia que a satisfacer as necesidades primarias do noso organismo. Pero a pesar de deixarnos levar polo desenfreo do noso insaciable apetito, ese que nos invade nestas datas, aquel lagostino quedaría na bandexa, salvado polo que moitos chaman “A vergoña do galego”.
Onde outros ven vergoña eu solo vexo amabilidade e cortesía. Vexo xenerosidade e hospitalidade. Vexo a un pobo acolledor, unha terra de camiños converxentes. Un pobo afeito a miserias e sen embargo ser capaz de compartir o pouco que ten. Vexo a persoas sacrificarse por outras persoas. Vexo a veciños arrimando o ombreiro. A compañeiros de fatigas. Un pobo que rema á vez e na mesma dirección. Porque así é o noso pobo, o pobo galego. Un pobo unido. Porque esta é a nosa historia. Unha historia de loita e supervivencia, non como individuos, senón como un ente colectivo.
Quixeron arrincarnos a nosa cultura, a nosa identidade. Pero non o conseguiron. Quixeron afogar a nosa fala e tampouco o conseguiron. Tódolos seus esforzos foron en van. Desprestixiaron a nosa lingua. Embarcáronse nunha cruzada lingüística contra nós, como se fosemos uns herexes de esa utopía bautizada como “ Una Grande y Libre”. Esa utopía que xa naceu morta e que constitúe o último capítulo de escuridade da nosa historia. Xa antes houbo outros. O noso pasado está marcado por ese afán de desgarrarnos todo aquilo que nos fai únicos, que nos converte en galegos. Un pasado marcado polo sufrimento da nosa xente, perseguidos por unha horda de inquisidores culturais que sinalaban a todo aquel que se sentía orgulloso, e así o facía ver, de ser fillo desta terra.
E ante todo ese esforzo de converternos en algo que non somos, a nosa cultura sobreviviu de maneira clandestina, de pais a fillos e de avós a netos. Sobreviviu o redor do lume das lareiras. Unha cultura que creceu sendo asoballada e ninguneada. Que non morreu mailo empeño duns fillos bastardos desta terra, esa especie de mala herba que crece ata nas mellores terras de labranza. Pero a pesar deles hoxe estamos aquí, máis vivos que nunca, máis orgullosos do que herdamos dos nosos ancestros, de todo aquilo polo que eles loitaron e polo que loitaremos nós pra deixárllelo ós nosos devanceiros. Todo iso que nos identifica como pobo, todo iso que nos define como galegos.
Somos donos dunha cultura excelsa e infinita. Unha cultura que non se garda en bibliotecas nin museos. Que non está recollida en libros, nin en manuscritos nin nas cores da nosa bandeira. Unha cultura que nos acompaña no día a día, vencellada as vidas escravas dos máis vellos. A mesma que viaxa dentro da maleta do emigrante ou que fica cos labregos e mariñeiros nas súas humildes tarefas. A nosa cultura é toda a riqueza que nos ofrece esta terra. A natureza. A pinga de orballo que se estremece ca primeira raiola de sol. Os solpores da costa da morte. O mar bravío. A luz do amencer que agarima os cumios nevados. O canto da curuxa en noites de branco luar. O murmurar do vento abaneando as pólas de salgueiros e amieiros. Os paisaxes onde o verde monte forma o lenzo perfecto pra que toxos e xestas tracen pinceladas de cores cas súas flores. A nosa cultura está nos sendeiros enchoupados recorridos por milleiros de pisadas de zocas e galochas. Está no tempo da semente e de mallalo liño. Esta nas noites de cantares acompasados pola rítmica melodía da roda do muíño. En gaitas, pandeiros, muiñeiras e pasacorredoiras. No asubío do afiador e no aroma do churrusqueiro. A nosa cultura está en todos e cada un de nós.
Tamén temos que ser os gardiáns da nosa lingua. Una lingua milenaria. Lingua de reis e reinos. Lingua de grandes literarios e poetas. Lingua de cantares e cantigas. De cancións de berce. A lingua da morriña, do axóuxere, da anduriña e da santa compaña. En definitiva, a lingua de nosos pais, de nosos avós. A lingua que foi evolucionando co natural paso do tempo pra adaptarse ó entorno e a época. Esquezámonos de esa lingua que nace entre académicos traxeados, que sentados nas súas cadeiras de coiro, manipulan o seu antollo o devir do noso idioma, ata convertelo en algo artificial e distante. Esquezámonos da politización da lingua e dos debates que xorden entorno ela. Defendamos a nosa lingua porque nela temos o instrumento necesario para defender o que é noso.
Temos un gran compromiso ca nosa terra, cas persoas que xa marcharon e cas que han de vir. Temos a posibilidade de brindarlles un futuro máis esplendoroso. A ocasión de cambiar o curso da historia e darlle a esta terra o trato que sempre se mereceu. A nosa mellor época é a que está por escribir.